Jak pokonać bruksizm? Vademecum cz.2.

Czy bruksizm zawsze trzeba leczyć? A jeśli tak , to jak? Jak przestać zgrzytać zębami? Jak skończyć z zaciskaniem zębów? W tym artykule przedstawię 12 kroków, które mogą Ci pomóc. Ale zanim do nich przejdziesz, przeczytaj proszę cz.1. Vademecum, w której opisałam czym jest bruksizm. Łatwiej Ci będzie zrozumieć sposoby radzenia sobie z nim, gdy najpierw zidentyfikujesz jego przyczynę…

Zarządzanie bruksizmem jest najczęściej wielokierunkowe na czele z DZIAŁANIEM WŁASNYM PACJENTA-czyli Twoim. Mam nadzieję, że kolejność opisanych przeze mnie KROKÓW, będzie dla Ciebie kierunkowskazem działania. Jeśli krok 1. nie pomaga, przechodzisz do kroku 2., jeśli ten nie pomaga, idziesz do kolejnego, aż znajdziesz SWÓJ sposób. Może się zdarzyć, że będziesz potrzebować podjęcia większej liczby KROKÓW, żeby pozbyć się zgrzytania. Może też się zdarzyć, że kilka kroków będzie trzeba podjąć jednocześnie. To zależy od indywidualnej sytuacji, bo każdy pacjent, każdy człowiek jest inny. Zatem zaczynajmy.

SPIS TREŚCI:

1. Samokontrola
2. Samoobrona
3. Psycholog
4. Laryngolog
5. Dentysta Aparat TAP-T
6. Chirurg szczękowo-twarzowy i ortodonta
7. Maska CPAP
8. Szyna relaksacyjna
9. Fizjoterapia
10. Botoks
11. Marihuana
12. Farmakologia (leki)
13. Zakończenie
14. Źródła

KROK 1. Jak pokonać bruksizm?

SAMOKONTROLA

Jeśli jesteś już świadom swojego bruksizmu to postaraj się go kontrolować. Uwierz, wiele osób nie ma bladego pojęcia o tym, że zgrzyta albo zaciska zęby. Wiadomo, że podczas snu nie jesteś w stanie tego zrobić. Natomiast w ciągu dnia, jak się postarasz to jest duża szansa, że dasz radę (wierzę w Ciebie;-)) Ilekroć szef Cię zdenerwuje lub Twoje dziecko wyprowadzi Cię z równowagi i zaciśniesz zęby ze złości – przypomnij sobie o mnie i po prostu odpuść. Otwórz buzię, poruszaj żuchwą, zrób parę serii wdech-wydech i uświadom sobie w tym momencie, że potrafisz ujarzmić swój bruksizm. Ale jeśli jest to dla Ciebie za trudne, skorzystaj z aplikacji BruxApp na telefon, która w skrócie służy do kontroli i panowania nad bruksizmem. Więcej szczegółów znajdziesz tu.

KROK 2. Jak pokonać bruksizm?

SAMOOBRONA

Mam tu na myśli wszelkie działania mające na celu unikanie bądź radzenie sobie ze stresem. Każdy człowiek jest inny i każdy powinien sam sobie odpowiedzieć na pytanie: Co zrobić, żeby stres nie wykończył mnie i mojego uzębienia ???

Jest udowodnione, że każda postać ruchu (spacer, bieganie, rower, taniec…), najlepiej na świeżym powietrzu i obcowanie z przyrodą, sprzyja redukcji napięcia wewnętrznego. Joga i medytacja, samemu lub w grupie albo w towarzystwie kojącego głosu Gosi Mostowskiej (którą znajdziesz TU) również mogą Ci pomóc. Czytanie dziecku bajki przed snem to również forma medytacji (transcendentalnej). Spróbuj tych metod, nic nie tracisz. Pomogą Ci one nie tylko zwalczyć bruksizm, ale i poprawić swoje zdrowie, kondycję i samopoczucie.

Jeśli jednak powyższe metody nie działają, może trzeba przejść do bardziej radykalnych kroków i zmienić pracę lub/ i partnera? 😉 Piszę to trochę z przymrużeniem oka, bo wiem, że wymienione przeze mnie metody nie działają na wszystkich albo też (zwłaszcza te ostatnie) mogą spowodować więcej szkody niż pożytku. Dlatego zanim rzucisz pracę albo rozejdziesz się z partnerem, idź do psychologa, bo on naprawdę może Ci pomóc.

KROK 3. Jak pokonać bruksizm?

PSYCHOLOG

Konsultacja z psychologiem i psychoterapia mogą znacznie zredukować poziom stresu, a co za tym idzie obniżyć poziom napięcia mięśni i zredukować bruksizm. Więc jeśli krok 1 i 2 nie pomaga zalecam zacząć od psychologa. Jeśli terapia ta nie przyniesie oczekiwanych rezultatów albo zmniejszy objawy stresu w Twoim organizmie, ale nie wyeliminuje całkowicie bruksizmu, to szukałabym dalej. Przechodzisz do następnego kroku (4).

KROK 4. Jak pokonać bruksizm?

LARYNGOLOG

Laryngolog wykonuje DISE (Drug Indused Sleep Endoscopy), czyli endoskopię górnych dróg oddechowych podczas snu farmakologicznego (pod wpływem leków). Podczas badania oceniana jest drożność poszczególnych obszarów górnych dróg oddechowych. Oceniane są: jama nosa (nose, N), gardło środkowe (oropharynx, O), gardło dolne (hypopharynx, H) i krtań (larynx, L), tzw. system NOHL. Czyli lekarz sprawdza, gdzie jest problem: w nosie, w podniebieniu miękkim czy w krtani. Jeśli drogi oddechowe są zawężone na wysokości krtani, to aparat wysuwający żuchwę- TAP może Ci pomóc. Zatem przejdź do kroku 5.

KROK 5. Jak pokonać bruksizm?

DENTYSTA- APARAT TAP-T

To jeden z pomocnych sposobów na bruksizm, o ile przyczyna tkwi w lekkim i umiarkowanym bezdechu sennym ( a mówiąc wprost- w krtani). Jest to specjalny aparat (taka podwójna szyna na zęby górnego i dolnego łuku), który ma za zadanie wysunąć żuchwę i poszerzyć drogi oddechowe na wysokości krtani. Poniżej zobaczysz jak to działa:

Tu wypada wyraźnie zaznaczyć, że przyczyną zawężonych dróg oddechowych może być też wada ortognatyczna, a konkretnie tyłożuchwie. Tu z odsieczą pędzą chirurg i ortodonta – Krok 6.

KROK 6. Jak pokonać bruksizm?

CHIRURG SZCZĘKOWO-TWARZOWY I ORTODONTA

Leczenie to polega na operacji chirurgicznej żuchwy (czasem też szczęki- tzw.zabieg dwuszczękowy) oraz równoległym leczeniu ortodontycznym. Terapia ortodontyczna i/lub zabieg chirurgiczny oprócz zdrowia, mogą też znacznie poprawić Twój wygląd i pewność siebie. Jeśli nie ma wskazań do operacji albo nie możesz/ nie chcesz z jakichś przyczyn poddać się temu leczeniu, a masz umiarkowany bezdech- przejdź do kroku 7. Jeśli nie cierpisz na bezdech przejdź od razu do kroku 8.

KROK 7. Jak pokonać bruksizm?

MASKA CPAP

Jest to działanie ukierunkowane głównie na bezdech, więc pośrednio na bruksizm, jeśli jego przyczyna tkwi w bezdechu. Jest to specjalna maska zwiększająca ciśnienie w drogach oddechowych (unosi języczek i udrażnia drogi oddechowe). Badania pokazały, że u pacjenta bez zastosowania CPAP- było kilka epizodów bruksizmu, a po założeniu CPAP na noc nie stwierdzono bruksizmu w ogóle. Tylko ciężko w tym badaniu uwzględnić poziom stresu u pacjenta podczas badania z maską czy bez niej. Sporo CPAP-ów jest dostępnych w sprzedaży. Najlepiej kupować przetestowane urządzenia wysokiej jakości. Zarówno TAP jak i CPAP, a także wyżej opisany zabieg chirurgiczny, mogą pomóc w zredukowaniu bruksizmu. Ale przede wszystkim poprawiają saturację krwi, czyli mogą przedłużyć życie.

Jeśli uporałeś się z bezdechem, a Ty nadal zgrzytasz lub/i zaciskasz zęby, to przejdź do kroku 8.

KROK 8. Jak pokonać bruksizm?

SZYNOTERAPIA

Zastosowanie szyny relaksacyjnej, wykonanej w gabinecie dentystycznym, omówiłam dokładnie w artykule, pt: Szyna relaksacyjna w leczeniu bruksizmu.

Dodam na marginesie, że jeśli masz niezdiagnozowany bezdech i dostaniesz od stomatologa zwykłą szynę relaksacyjną to ta szyna może spowodować jeszcze większe przesunięcie żuchwy do tyłu i może jeszcze bardziej zawęzić Ci drogi oddechowe. Dlatego szynoterapia w tym wypadku może pogorszyć Twój stan. I mimo, że nie zdarza się to często, należy o tym pamiętać.

W relaksacji mięśni na pewno może pomóc Ci fizjoterapeuta- krok 9.

KROK 9. Jak pokonać bruksizm?

FIZJOTERAPEUTA/ OSTEOPATA

Ten krok jest krokiem wspomagającym wszystkie pozostałe kroki. Dlatego śmiało można z niego korzystać już na samym początku walki z bruksizmem. Chyba nikomu nie trzeba udowadniać, że fizjoterapia powoduje relaksację i spadek napięcia całego organizmu. I nie mam tu na myśli tylko i wyłącznie masaży całego ciała. Wszelkie masaże są pomocne. Począwszy od masowania mięśni żwaczy czy mieśni okolicy podjęzykowej (wiem, brzmi i wygląda dziwnie, ale często pomaga—>jeśli nie wierzysz, wróć do punktu: Bruksizm, a położenie języka), a skończywszy na masowaniu stóp. 

Organizm człowieka to siecz pajęcza. Jeśli dochodzi do nierównowagi w jednym miejscu dotyka ona również innych obszarów. Tak jak to się dzieje przy pociągnięciu za jedną nitkę pajęczą. Zaburzenia równowagi w nadmiernie napiętych mięśniach żwaczowych i mimicznych, przez system szlaków powięziowych oraz wspólny system unaczynienia i unerwienia, przekazywane są dalej do mięśni podpotylicznych, obręczy barkowej, mięśni przykręgosłupowych, mięśni obręczy biodrowej i dalej aż do okolic stawów skokowych.

Czyli mówiąc wprost, jeśli masz bruksizm, może też boleć Cię pięta. Albo odwrotnie. Jeśli złamałeś nogę, może dojść do wzrostu napięcia w mięśniach żwaczach, czego następstwem jest bruksizm. To zależy od rodzaju, siły i miejsca urazu. Chcę żebyś to sobie uświadomił. Każdy człowiek to machina wzajemnie się uzupełniających trybików, jeśli któryś z nich nie domaga, cierpią na tym i inne, bo biorą na siebie większe obciążenia. Skutki tej nierównowagi mogą być odczuwane w całym organizmie i mogą manifestować się w postaci bruksizmu.

Konsultacja z fizjoterapeutą, badanie i odpowiednia terapia manualna indywidualnie dostosowana do pacjenta mogą zdziałać cuda. Jeśli kroki 1-9 nic nie pomogły, a Ty nadal masz bruksizm, spróbuj botoksu.

KROK 10. Jak pokonać bruksizm?

BOTOX 

Coraz częściej stosowana w medycynie estetycznej toksyna botulinowa znalazła również zastosowanie w leczeniu bruksizmu. Mechanizm działania botoxu polega na zahamowaniu wydzielania neurotransmitera zakończeń nerwowych, czyli acetylocholiny, w obrębie połączeń nerwowo-mięśniowych, czego rezultatem jest rozkurcz i rozluźnienie mięśni, a więc ich relaksacja. Toksyna ma zatem wpływ na zespoły bólowe połączone z napięciem mięśni. 

ALE badania z 2020r. pokazują, że niezależnie od dawki botoksu działa on podobnie jak szyna relaksacyjna, jeśli chodzi o relaksację mięśni.

Jeśli została zastosowana mała dawka botoxu to pacjent wracał mniej więcej po pół roku do stanu pierwotnego. Jeśli zastosowane były wyższe dawki to przy okazji została zmniejszona objętość mięśni, więc po takich 6-mcach pacjent mniej zaciskał.

ALE: przy wyższych dawkach toksyny zmniejsza się nie tylko objętość mięśni, ale i objętość kości żuchwy. Badacze dowiedli, że objętość żuchwy zmniejsza się znacznie na kłykciu. A im mniejszy kłykieć, tym gorsza dystrybucja sił w dole stawowym, więc mogą powstawać przeciążenia w stawie skroniowo-żuchwowym. Zmniejszona grubość mięśni żucia może również prowadzić do zmian w strukturach korowych żuchwy, zwłaszcza u kobiet po menopauzie. Zatem jak ze wszystkim- najważniejszy jest UMIAR.

 Toksyna botulinowa jest co najmniej tak samo skuteczna jak szyna okluzyjna w przypadku niepodatnego na leczenie bólu mięśniowo-powięziowego (MFP). Jednak z powodu działań niepożądanych zależnych od dawki, leczenie zachowawcze (np. szyna okluzyjna) powinno być pierwszą opcją dla MFP. Szyna i fizjoterapeuta.

Wniosek: jeśli szynoterapia na Ciebie nie działa, możesz próbować ratować się botoksem.

KROK 11. Jak pokonać bruksizm?

MARIHUANA

Nie znalazłam w PUB-MED informacji na temat powiązania THC z bruksizmem, ale jest jedno badanie z Polski pokazujące związek między CBD a TMD. 

CBD to legalna i najważniejsza substancja aktywna medycznej marihuany o bardzo szerokim spektrum działania. W przeciwieństwie do THC nie powoduje skutków ubocznych, nie odurza i nie uzależnia.

Zastosowanie preparatu CBD  w postaci maści na żwacze u pacjentów z bólami mięśniowo-powięziowymi zmniejszyło aktywność mięśni żwaczy i poprawiło ich stan, zrelaksowało je. Ale żeby było jasne- nie zachęcam do palenia marihuany 😉

KROK 12. Jak pokonać bruksizm?

FARMAKOLOGIA

Celowo ten punkt jest w moim przekonaniu ostatnim krokiem, jaki można podjąć. Od ponad 10 lat jestem lekarzem dentystą i nigdy, ani razu nie miałam pacjenta, któremu musiałbym wypisywać receptę na leki zmniejszające dolegliwości napięciowe. Ale nigdy nie mów nigdy. Zatem poniżej lista leków, które działają na bruksizm:

–Buspirone– lek anksjolityczny, też silnie obniża bruksizm

–Hydroksyzyna– mocno obniża

–Gabapentyna, lek na neuropatie, mocno obniża napięcie

–Amitryptylina (często stosowana u pacjentów z TMD) – skuteczność w przypadku bruksizmu nie do końca potwierdzona

TU trzeba sobie zadać pytanie czy warto łykać tabletki? Bo jeśli sama szyna wystarczy- to po co się faszerować? Nie stosując tabletek nie blokujemy tych ruchów żuchwy w trakcie zgrzytania, które mogą okazać się ochronne dla organizmu, jak we wspomnianym w 1.cz. Vademecum refluksie żołądkowo-przełykowym. W moim przekonaniu stosowanie środków farmakologicznych powinno być ostatecznością, kiedy inne metody zawiodły.

Zakończenie

Wymienione przeze mnie KROKI w radzeniu sobie z bruksizmem nie zawsze idą po kolei. Wszystko zależy od danej sytuacji. Każdy pacjent jest inny i każdego trzeba traktować indywidualnie, wybierając wspólnie z nim właściwą drogę leczenia.

PODOBNIE JAK WYSOKA TEMPERATURA  BRUKSIZM NIE JEST CHOROBĄ,

ALE OBJAWEM LEŻĄCEGO U JEGO PODSTAW PROCESU.

Jeśli mamy stan podgorączkowy to nie powinniśmy go od razu zbijać, bo po coś ta temperatura jest podwyższona. Stawia nasz organizm w stan gotowości do walki z chorobą. Lekko podwyższona temperatura jest naszym sprzymierzeńcem, a nie wrogiem. Ale jeśli zwiększa się powyżej  39-40st. to zaczyna przynosić więcej szkody niż pożytku. I bardzo podobnie jest w przypadku bruksizmu. Zgrzytanie może być w wielu sytuacjach czynnikiem sprzyjającym organizmowi, ale jego konsekwencje mogą być również szkodliwe (zwłaszcza dla uzębienia) dlatego dobrze jest mieć bruksizm pod kontrolą. Zarządzanie bruksizmem powinno być zgodne z zasadą: PRIMUM NON NOCERE (Po pierwsze nie szkodzić).

Jak widzisz bruksizm to temat rzeka i jako lekarz z podejściem holistycznym nie mogłam opisać go tylko od strony dentystycznej. Moją intencją było pokazanie tego zjawiska od A do Z. Ale brakuje jeszcze trzech literek alfabetu, stanowiących uzupełnienie Vademecum o bruksizmie. O szynach relaksacyjnych, o przyszłości w leczeniu bruksizmu oraz o bruksizmie u dzieci. Zapraszam do lektury.

Jeśli masz pytanie lub chciałbyś dodać coś, czego nie opisałam w artykule zostaw komentarz. Chętnie odpowiem lub dopowiem. Zapraszam Cię również do zapisu na newsletter, w którym będę na bieżąco informować o nowych artykułach. Będzie mi miło i zyskam jeszcze większą motywację do pisania. Nie zamierzam spamować. Możesz liczyć na merytorykę.

Pamiętaj, Twoje ząbki nie są z gąbki 😉

Paulina