Szyna relaksacyjna w leczeniu bruksizmu. Vademecum cz.3.
Terapia za pomocą różnego rodzaju szyn wewnątrzustnych jest często stosowana w leczeniu nieprawidłowości narządu żucia, z jakimi pacjent przychodzi do gabinetu. Jedną z takich dysfunkcji jest zgrzytanie i zaciskanie zębów, czyli mówiąc najogólniej- bruksizm. Jak szyna relaksacyjna może pomóc w jego leczeniu? Dowiesz się z tego artykułu.
O innych metodach walki z bruksizmem przeczytasz tutaj. A czym dokładniej jest bruksizm przeczytasz tu.
Spis treści:
- Czym jest szyna relaksacyjna?
- Zadania szyny relaksacyjnej.
- Skąd wziąć szynę relaksacyjną?
- Jak wygląda wykonanie szyny?
- Konstrukcja szyny relaksacyjnej.
- Kiedy nosić szynę relaksacyjną?
- Jak prawidłowo stosować szynę?
- Kontrola szyny
- Podsumowanie
- Źródła
CZYM JEST SZYNA RELAKSACYJNA?
Profesjonalnie wykonana szyna relaksacyjna to specjalna nakładka pokrywająca cały łuk zębowy, górny lub dolny (w zależności od przypadku), która ma ochronić zęby przed ścieraniem lub pękaniem. Wykonana jest z twardego tworzywa sztucznego. Wyobraź sobie, że Twoje zęby zgrzytają po materiale bardziej miękkim niż Twoje zęby (bo jak pewnie wiesz, szkliwo jest najtwardszą tkanką organizmu). To co będzie ścierać się szybciej? ODP: szyna, nie Twoje szkliwo.
Szynoterapia to podstawowa metoda zapobiegania negatywnym skutkom bruksizmu. Szyna relaksacyjna nie wyleczy całkowicie z bruksizmu, ale zniweluje jego skutki, czyt. ochroni zęby, plomby i uzupełnienia protetyczne (jak licówki, korony itp.), mięśnie, stawy przed destrukcyjnym działaniem sił żucia.
Jej inne nazwy to:
- okluzyjna szyna odciążająca,
- twarda szyna stabilizacyjna,
- szyna płaska,
- MAGO (w szczęce),
- szyna Tannera (żuchwa),
- szyna w CR,
- SRS (w szczęce lub w żuchwie),
- Michigan.
ZADANIA SZYNY RELAKSACYJNEJ:
- ochrona zębów przed starciem i pękaniem
- ochrona odbudów protetycznych przed zniszczeniem
- unikanie przemieszczeń zębów
- stabilizacja okluzji (zwarcia)
- zmniejszenie napięcia mięśni, a co za tym idzie często bólu mięśni
- korzystny efekt psychogenny (spokojniejszy sen, spokojniejszy pacjent)
SZYNA W BADANIACH:
Badania potwierdzają przesłankę, że stosowanie szyny zgryzowej zmniejsza aktywność EMG (elektromiograficzną) w mięśniach żwaczach i przednich mięśniach skroniowych u pacjentów z bruksizmem sennym (związanym ze stresem zawodowym). To rozluźnienie mięśni niestety nie trwa wiecznie. Jakby tak było, szyna relaksacyjna byłaby złotym środkiem w leczeniu bruksizmu, a tak nie jest.
Relaksacja mięśni żucia po założeniu i noszeniu nakładki co noc jest największa w pierwszych 3 miesiącach leczenia. Potem aktywność elektromiograficzna mięśni wraca do stanu z przed leczenia. Być może OUN dostosowuje się do zmienionych bodźców sensorycznych. Im dłużej noszona jest szyna tym mniejsze prawdopodobieństwo, że odruch hamujący zmniejszy bruksizm. Pacjenci, którzy nosili szynę ochronną co drugi tydzień osiągnęli większą redukcję aktywności mięśni niż Ci którzy nosili nakładkę co noc. Nosząc ją co 2 tydzień nie dali mózgowi szansy na przyzwyczajenie się do niej.
SKĄD WZIĄĆ SZYNĘ RELAKSACYJNĄ ?
Jak to skąd? Od dentysty, a najlepiej od dentysty specjalizującego się w protetyce.
WAŻNE!
Przestrzegam przed „magikami”, robiącymi szyny, a nie będącymi dentystami. Wiem, że cena takiej szyny często kusi, ale naprawdę omijajcie takie osoby szerokim łukiem, bo mogą przynieść Wam więcej szkody niż pożytku. Kupowanie szyny w aptece czy na allegro i formowanie jej samemu również nie jest dobrym pomysłem! Po pierwsze nigdy nie wiesz czy prawidłowo ją uformowałeś, czy nie pogorszy ona Twojego zgryzu i nie spowoduje większych dolegliwości ze strony mięśni czy stawów skroniowo-żuchwowych. Po drugie leczenie szyną zawsze wymaga rutynowej kontroli u lekarza dentysty. Osobiście nie znam lekarza, który kontrolowałby szyny z apteki.
W dzisiejszych czasach można kupić dosłownie wszystko, nawet przenośną turbinę do nawiercania zębów. Ale czy to oznacza, że każdy człowiek ma prawo to robić? Czy taka próba zabawy w lekarza jest bezpieczna? Odpowiedź brzmi TAK, ale tylko u dzieci pod kontrolą dorosłych z użyciem zabawkowych przyrządów lekarskich/dentystycznych 😉
JAK WYGLĄDA WYKONANIE SZYNY?
Wykonanie szyny odbywa się zwykle na dwóch wizytach. W skrócie:
- Na pierwszej wizycie lekarz pobiera wyciski (jeśli masz silny odruch wymiotny to koniecznie poinformuj swojego dentystę zanim włoży Ci masę wyciskową do buzi;). Następnie lekarz rejestruje potrzebne dane do wykonania szyny i wydaje zlecenie dla technika dentystycznego.
- Na drugiej wizycie, która z reguły jest po 3-7 dniach, pacjent otrzymuje gotową szynę. Przymierza ją, a lekarz sprawdza czy wszystko pasuje, ew. dokonuje niezbędnych korekt i przekazuje pacjentowi zalecenia dotyczące stosowania aparatu.
KONSTRUKCJA SZYNY RELAKSACYJNEJ:
- materiał szyny to twarde tworzywo sztuczne, zazwyczaj polimerowe
- szyna obejmuje cały łuk zębowy (wszystkie zęby górne lub dolne)
- powierzchnia kontaktu z zębami przeciwstawnymi jest płaska
- wszystkie zęby przeciwstawne mają kontakt z szyną, a punkty kontaktu są delikatne i równomiernie rozmieszczone
- powinna mieć minimalną grubość (zapewniającą minimalne zwiększenie wysokości zwarcia) *chyba, że celem leczenia jest owo podniesienie wysokości zwarcia (zależy od przypadku)
- szyna powinna dawać dyskulzję (rozkontaktowanie ) zębów bocznych w trakcie ruchu doprzedniego żuchwy, a prowadzenie boczne/kłowe powinno być mniej strome niż naturalne pochylenie u pacjenta (aby ograniczyć aktywność mięśni)
KIEDY NOSIĆ SZYNĘ RELAKSACYJNĄ?
Szyna relaksacyjna jest zalecana do noszenia głównie w nocy, kiedy śpisz i nie masz nad sobą kontroli. W ciągu dnia natomiast staraj się obserwować własne odruchy i spróbuj sam siebie kontrolować. Jak to zrobić zerknij tu. Jeśli jednak nie dajesz rady, możesz z powodzeniem użytkować szynę relaksacyjną w ciągu dnia lub też w sytuacjach, które Cię stresują (np. w pracy czy u teściowej 😉
Jeden z moich pacjentów zabierał szynę relaksacyjną na siłownię, ponieważ podczas dźwigania ciężarów strasznie zaciskał zęby. Aż pewnego razu ją zgubił 🙂 Ale szybko wykonaliśmy nową, by mógł znów trenować bez uszczerbku dla zębów 😉
JAK PRAWIDŁOWO STOSOWAĆ SZYNĘ RELAKSACYJNĄ?
Po wieczornym myciu zębów zakładasz szynę na zęby i kładziesz się spać. Rano po przebudzeniu, wyjmujesz ją, przepłukujesz pod bieżącą wodą (w przypadku zagłębień można skorzystać z miękkiej szczoteczki i delikatne usunąć wszelkie zanieczyszczenia), zostawiasz ją do wysuszenia na wierzchu (w bezpiecznym miejscu, co by pies nie chwycił;-), a najlepiej w jakimś pojemniku z otworkami, zapewniającymi dostęp tlenu (i uniemożliwiającymi rozwój drobnoustrojów i grzybów).
ODCZUCIA SZYNOBIORCÓW 😉
Co jest normalne? Na pewno na początku możesz bardziej się ślinić. Obecność ciała obcego w buzi stymuluje organizm do zwiększonej produkcji śliny. Możesz odczuwać także delikatny dyskomfort w pierwszych dniach leczenia (chwilowe napięcie zębów czy przemijającą nadwrażliwość). Jednak zdecydowana większość pacjentów niemalże od razu po założeniu szyny czuje się lepiej.
KONTROLA SZYNY
Ważne, żeby pierwsza wizyta kontrolna odbyła się w ciągu 1-2 tygodni po odebraniu szyny.
Ale UWAGA: jeśli po 1-3 dniach stosowania szyny czujesz silny kłujący ból w okolicy ssż (ucha) nie zakładaj jej więcej i jak najszybciej umów się do swojego dentysty.
Pierwsza wizyta kontrolna
Na pierwszej wizycie kontrolnej (tylko nie zapomnij zabrać szyny- zdarza się to częściej niż myślisz 😉 opowiadasz dentyście jak szyna odmieniła Twoje życie na lepsze (częściej) lub gorsze (zdecydowanie rzadziej). Często już po tygodniu widać pierwsze ślady bruksizmu na szynie.
Obecność rowków może świadczyć o tym, że główną składową bruksizmu jest zgrzytanie. Natomiast dołki i zagłębienia w szynie mogą świadczyć, że pacjent bardziej zaciska zęby niż nimi zgrzyta. Istnienie obydwu świadczy, że mamy do czynienia i ze zgrzytaniem i z zaciskaniem.
Na tej wizycie lekarz sprawdza szynę wizualnie i w Twojej buzi. Dokonuje też niezbędnych korekt, ale często już nic nie musi korygować.
Druga wizyta kontrolna i kolejne
Druga wizyta kontrolna powinna odbyć się po 3 miesiącach leczenia, kolejna po 6 miesiącach. A następnie raz w roku, przy okazji rutynowej kontroli ogólnostomatologicznej, chyba że lekarz prowadzący zaleci inaczej.
Ja zalecam przez pierwsze 3 miesiące leczenia zakładanie szyny co noc. Po tym okresie dobrze jest zrobić sobie małą przerwę (1-2tyg.) na „oszukanie mózgu”, następnie ponownie spać w szynie kolejne 3 mce. Na wizycie kontrolnej po 6 miesiącach, wspólnie z pacjentem podejmujemy decyzję czy szyna jest mu nadal potrzebna i w zależności od tego ustalamy dalszy plan działania i kolejną wizytę kontrolną. Dużo zależy od odczuć pacjenta, jego potrzeb i sytuacji życiowej. Tego czy w danym momencie swojego życia jest w trudnym, stresującym okresie. A także od tego czy udało mu się znaleźć jakiś sposób na radzenie sobie ze stresem. Pacjenci mówią mi, że często w czasie urlopu, odpoczynku nie potrzebują szyny relaksacyjnej, bo się nie stresują i nie zgrzytają (ale zawsze mają ją ze sobą tak na wszelki wypadek 🙂 ).
Dla wielu ludzi kojący wpływ ma sama obecność szyny w plecaku czy torebce. Ta świadomość, że mają ją przy sobie, niekoniecznie w buzi i mogą użyć w razie większych napięć/stresu ma na nich zbawienny wpływ.
PODSUMOWANIE:
Szyna relaksacyjna przede wszystkim CHRONI ZĘBY przed negatywnymi skutkami bruksizmu, choć stosowana umiejętnie działa również wspomagająco w jego redukcji.
Na koniec jeszcze raz podkreślę, że istnieją innego typu szyny, wykonane profesjonalnie w gabinecie. Jeśli oprócz zgrzytania/zaciskania masz inne objawy np.ze strony stawu skroniowo-żuchwowego (bóle, przeskakiwanie krążka stawowego) czy też masz bardzo starte zęby, które nie funkcjonują i nie wyglądają najlepiej to Twój lekarz dentysta wybierze właściwy rodzaj szyny i zaproponuje Ci właściwy w Twoim przypadku sposób leczenia. Szynoterapia bywa często wstępem do bardziej zaawansowanego leczenia protetycznego, odbudowy czy przebudowy zwarcia. Dlatego tak ważny jest wywiad i badanie lekarskie, których w aptece czy w internecie raczej nie doświadczysz.
Dobrego dnia,
Paulina
